Laudable idea ang plano ni Gobernador Joseph Cua na sikwaton ang Guinness Book of World Record para sa “The longest rope” k.
Matau ini nin dakulang impact pabor sa isla tanganing masemento ang marka na kita ang tunay na abaca producing province sa kinaban, apisar pa kan may pinakahalabang lubid sa kinaban sa paagui kan Abaca. Mas magayon siguro ilaag nalang na “The longest abaca fiber rope”.
Anyway, rekunucido man kita kan Department of Agriculture asin mismo sa tataramon ni Sec. William Dar naghali na kita ang abaca producing province, this time sa kinaban. We do not know in due time.
Sa enot na urnada kan festival, 6 years ago, naisuggest ko na ini ki Mam Carmel Garcia kan Tourism na longest abaca rope fiber na dudugtungon kako sa bilog na isla, apreciado kan opisyal ang suwestyon asin kaipu soboot ang dakulang partisipasyon kan mga munisipyo.
Pwede kasi pagtarabangan ini kan mga local chief executives sa onseng munisipyo na igwa ning counterpart ang probinsya tanganing makabilog nin halabang lubid na maidudugtong sa bilog na tinampo kan isla. Kung medyo matrabaho ang lubid, pwede man siguro fiber sana.
Sa ibong na lado, antes sigurong guibuhon ang arog kaan na kaisipan, much better maging mitikuloso ang lokal na govierno sa pagmonitor kan plantation asin production. Mas magayon makabilog nin special task force para monitoring kan volume kan bandala asin kung papano masustinir in comparison sa ibang mga probinsya na ga-ambisyon man.
Ang ibang probinsya, maging ang probinsya nin Albay asin Cam sur, saro man sinda sa producer nin abaca asin dakul pang mga probinsya ang dakul ning plantasyon. Ang Catanduanes, saro sa bagyuhon na lugar asin kadabes pinagrarapunggas ang satong kabubuldan perming apektado ang plantasyon, lain pa kan bunchytop asin iba pang kahelangan.
Enot na punto, ang hapot, mantinido ta pa daw ang volume asin record ta kan abaca including the productions? Dapat ma-address ang sinabi ng mga concern nin huli ta tibaad, anytime soon, bako na kita ang titulado kan sinabi ng marka asin igwa na ning gaklamar na ibang probinsya. Way back 1992, almost 80-90 percent, sato hale ang abaca, pero 2015, haros 40 percent na sana ang share ta sa national demand. Ngonian na binagyo kita asin igwa ning bunchytop, pira na sana ang produksyon kan isla?
Ikaduwang punto, kung kita ang bistadong abaca producing province asin quality producing province kita, nata dai kita nin investor na matau ning attention kan satong produkto tanganing mailuwas ini sa mainland finished product na, arog kan pulp and paper company?
Much better, kung masisimbagan ang agrangay kan mga paraoma sa mas lalong madaling panahon tanganing dai kita masulot nin ibang probinsya na naghihinguha man kan sinabi ng titulo. The more na kita ang bistado pa sa ngonian sa sinabi ng produkto, mas may personalidad kitang maghagad nin tabang sa national government.
Tawan ta ning labi ka-importanteng atensyon ang kasakitan kan mga abakaleros asin tabangan na maorganizar sinda asin makakrear nin estratihiya kung papano matatabangan na mas pang maging mahigos asin matau ning dakulang impact sa produksyon nin abaca sa isla.
Kung uya na magigibo ang pagproducir nin pulp and paper, mas magiging in demand ang produkto asin magiging competitive ang presyo.
Narumduman ko so pig-organizar niamong mga Hitomanians na inapod niming “Sugbo Festival’” sa Hitoma area (7 barangays) way back 2004. Saro sa naging output kan festival iyo ang pagdiscourage na mailuwas ang raw materials nin lasa.
So dating pinaglalaag ninda sa tukod kan samhod na “Made in Baguio City” pinag-ingganyar mi na lagan nin sadiring label. Ngonian, proud na sindang “Made in Catanduanes” na ang binubugtak sa samhod. Sa intervention asin cooperation nin mga opisina de govierno maging kan lokal na govierno kan Caramoran asin Catanduanes nangyari ang sinabi ng inisyatibo.
Sa ngonian, harus dai na nin nailuluwas na bultuhan na “raw materials” dahil puros na finished products na samhod. Kung igwa man siguro, limitado na unlike kaito na harus gabos nailuluwas ang raw materials pasiring sa Bataan area. Kada summer kaidto, dakul ning tagalog hale sa Bataan ang napunta mismo sa Caramoran tanganing mamakal ning bultuhan na sugbo (lasa).
Sa ngonian, dakul ang demand ning samhod sa isla asin kung mapapahiwas ang market kaini asin maibalangibog kan mga ahensya maging mga Catandunganon, daog ta ang kalidad nin samhod, walis tambo kan mga nasa Albay, maging sa Bataan asin iba pang lugar sa Pilipinas.
Kan nasa Albay pa ako gatrabaho, sa kadabes na pag-uli ko sa isla, permi igwa nin order sako ang mga taga Albay asin Cam sur ning Samhod. Bistado kasi ninda ang kalidad kan Catanduanes na samhod, maski ang mga tindera sa Legazpi, ang sales talk ninda, “ Hali sa Catanduanes yan, prubado yan na matibay asin matuos”. Ako pa so pig sales talk kan sarong vendor kaya napabakal ako..hehe
Lugod matabangan man kan lokal na govierno ang lasa industry bako sana ang Abaca na saro sa ikaduwang bistadong produkto sa isla.
One time, naisuwestyon ko ki dating Vice Governor Vincent Villaluna, kung dai ako nasasala, year 2002 na dapat maka-krear kako nin festival na mapabisto kan produkto bako sana ang surfing event o ang general term na Catandungan Festival, during the time of governor Verceles, Jr.
Kung produkto kasi ang festival, hitting many birds in one stone. Sabi ko, pwede man, lasa or abaca festival para mas particular, kasi kako ang surfing na iyo ang pigapromotir kaito ni dating gov. Verceles, seasonal sana man asin ang Catandungan Festival na namundag sa panahon ni Gov. Severo Alcantara, medyo general ang approach and sabi ko mas magayon kako kung from the word itself, naimumustra na kung ano ang pigapromotir.
Suba ang simbag ni dating Vice Gov. pwede man ngaya combination, “Abaca and Lasa festival”, in short, “Abakla Festival”. Hehe. Dai ko aram kung narurumduman pa ini kan dating opisyal ta by phone mi ini napag-estoryahan. During na that time kaya, ang beat assignment ko sa Department of Tourism regional office asin permi kami nag-eestoryahan ni DOT Regional Director Maria Nene Ravanilla.
Sa mga programa niato sa radyo asin sa mga previous columns kan saindong lingkod, permi tang nababanggit ang arog kaining idea asin pasalamat kita sa nanunungdan na iyo ang nagrealisar kan sinabi ng mga suwestyunes. Ang konsuelo ta nangyari man guiraray sa paagui kan paglunsar kaini sa panahon ni dating Governor Cely Wong sa paagui kan Ordinansa sa Sangguniang Panlalawigan ni dating PBM Sonny Francisco and now, municipal councilor kan Virac. Kudos ta saro na ining institution!
