Dakul sa mga relihiyuso ngonian ang lantadan ng mina-expressar kan saindang sintimiento katakod kan paabuton na pirilian sa Mayo 9, 2022.
Nin huli sa nagkakapirang kandidato, harus, vocal ang nagkapira sa mga sekta asin relihiyon kan saindang pagkomento kontra o pabor sa mga kandidato, partikular sa mga national position.
Manipestasyon ini na igwa nin naheheling asin namamate sindang premonition na posibleng maglaag sa nasyon sa saro na naman na madiklom na kabanata.
Ang hapot, dapat bang pagbawalan ang mga ining mag-expressar kan saindang partisanship sa election?
Kadabes na igwa ning election maging sa nagkapirang mga critical issues sa govierno, perming nagiging issue ang constitutional provision na “separation of church and state”.
Nakapalaman ini sa Constitutional provision, particular sa Article 2, Section 6 of the Constitution, which states that: “The separation of Church and State shall be inviolable.”
Ang provision nagsasabi na dapat mamantinir kan simbahan asin kan govierno ang saindang kanya-kanyang mandato, na ang simbahan nakatutok sa inaapod na ecclesiastical affairs mantang ang govierno man nakatutok man sa secular o non-spiritual affairs.
Ang boot sabihon, parehong may mission ang kada saro asin igwa ning separadong trabaho, na dapat dai nagbabanggaan. Ini ang inaapod na “symbiotic relationship” na tanganing maging parallel sa saindang mission. Sa religious aspects ang simbahan mantang sa governmental aspect ang govierno.
Sa ibong na lado, nagkakaigwa nin head-on ang ambus lados, particular kung igwa ning mga issues na kontra sa pagheling kan simbahan, alagad tama sa pagheling kan mga government leaders.
Kaya dakul nab eses, igwa ning mga leyes na dai naipapasar nin huli sa pressure guikan sa simbahan maging mga parasunod kaini. Komo mga pulitiko ang mga lederes na bounded nin election, minapasumitir ang mga ini sa pulso kan publiko, or else, dai kana maka-otro. Ini ang pinag-aapod na the issue may be moral, but not legal.
Kaya lang, komo democratic form of governmental sanction ang mga legislators na iyo ang nagpapanday nin ley kan inaapod na “rule of majority”. Kung majority ang nadara sa pressure, dai maipapasar ang ley.
Section 5 of Article 3 or the Bill of Rights, which states that: “No law shall be made respecting an establishment of religion, or prohibiting the free exercise thereof. The free exercise and enjoyment of religious profession and worship, without discrimination or preference, shall forever be allowed. No religious test shall be required for the exercise of civil or political rights.”
Ang provision na ini nakalaag sa Article 3 kan Constitution o nasa “bill of rights”, boot sabihon, prohibition ini laban sa govierno na dapat dai ning ley na gigibuhon o ipapa-implementar na mina-imponir nin sarong relihiyon o pagbawalan ang siisay man na mag-exercise kan saiyang relihiyon.
Thus, it is clear that it is the state that is prohibited to establish, show preference towards or discriminate against any particular religion. The state cannot also pass any law or policy that would undermine or prevent the religious freedom of anyone. The last sentence is particularly important since it clearly implies that religion cannot be used as a basis to prevent people from exercising their civil and political rights.
Intonses, dai man ning provision sa Constitution na nagbabawal sa mga religious leaders na magparticipar sa civil and political discussion nin huli ta mga habitantes sinda kan govierno asin mismong sinda apektado kan anuman na magiging padalagan kan govierno.
Sa ibong kaini, mismong ang mga simbahan ang igwa ning sadiring internal rules para sa saindang tagasunod maging sa mga religious leaders kung papano ang manera sa pag-intervenir sa secular affairs asin dai ini pinagbabawal kan ley, maging kan arin man na korte, unless, imbued with public interest.
Ikatolong prohibition kan Constitution iyo ang pag-alokar nin pondo pabor sa arin na man relihiyon na exclusively gagamiton sa propagation o pagpatindog kan arin man na edipisyo kan sarong relihiyon, unless ang inaapod na incidental to. Arog kan pag-alokar nin budget sa sarong padi o ministro bilang chaplain maging spiritual adviser sa mga presuhan, maging ang pag-alokar nin pondo sa irarom kan historical commission tanganing preserbaron ang mga historikong lugar.
Ika-apat na pigbabawal man kan ley ang arin man na religious organization sa pagbale sa “partylist o maging political party” na mapartisipar sa electoral process gamit ang saindang relihiyon.
Suma total, ang pag-endorso, ang pagkomento asin ano man pa man na expression, basta dai makrear nin karerebukan o ma-provoke nin rebellion o ano man na krimen, dai pinagbabawal, basta bako sobra asin dai nakaka-danyar sa interest kan publiko.
Alagad, komo, sarong institution na minarespesto sa mandato kan saro man na institution, it is incumbent upon sa sarong religious sect na maging maingat tanganing mamantinir ang saindang reputasyon sa paagui nin patas na patratar sa kada saro, bako lang sa saindang mga parasunod kundi maging sa ibang mga relihiyon o mga ordinaryong individual.
Respect begets respect!
